AFAZJA

ZABURZENIA MOWY

Wernickiego-Lichtheima-Geshwinda


Carl Wernicke nie tylko opisał afazję czuciową, lecz także zaproponował dość hipotetyczny model zaburzeń afatycznych uwzględniając dostępną mu wówczas wiedzę i konstruując z niej model funkcji językowych w mózgu. Idea zapoczątkowana przez Wernickego jeszcze po dziś dzień budzi żywe zainteresowanie. Wówczas uważano, że kora mózgu posiada niezależne "ośrodki", z których każdy miał przypisaną określoną funkcję psychiczną. Mowa dociera do mózgu poprzez ucho i obwodowy układ nerwowy, który dostarcza informacje do pierwszorzędowej kory słuchowej. Stamtąd jest ona przesyłana do "ośrodka Wernickego", który interpretuje informacje słuchowe jako zrozumiałą mowę. Podobnie, lecz w odwrotnym kierunku, mowa opuszcza układ nerwowy: w "ośrodku Broki" pojęcia są opracowywane gramatycznie i informacje te kodują korę motoryczną, sterującą poszczególnymi mięśniami. Z niej informacja wychodzi z mózgu i układem obwodowym dociera do mięśni aparatu artykulacyjnego.
Afazja, zgodnie z tym modelem, mogłaby powstać nie tylko w wyniku uszkodzenia jednego z dwóch "ośrodków mowy", lecz także w wyniku przerwania połączeń między "ośrodkami" zaangażowanymi w funkcje językowe.
Taka interpretacja objawów neuropsychologicznych - jako powstałych na skutek "rozłączenia" danych "ośrodków" korowych, określana jest dziś jako koneksjonistyczna. Model Wernickego w roku 1885 zmodyfikował Ludwig Lichtheim , stąd też nosi on nazwę modelu Wernickego-Lichtheima. W latach 60. XX wieku Norman Geschwind ponownie zmodyfikował ten model i uczynił go niezmiernie popularnym po dziś dzień.

Każda afazja opisana przez ten model cechowała się nie tylko dość nowoczesnym, jak na XIX wiek , teoretycznym objaśnieniem, lecz także specyficzną konstelacją objawów w zakresie rozumienia, powtarzania, nazywania, jak i czytania i pisania. Według tego modelu afazje korowe ruchowa i czuciowa odpowiadają w zakresie objawów afazjom Broca i Wernickego, opisanymi wcześniej w tym artykule. Afazje transkorowe od korowych różnią się zachowaną zdolnością do względnie normalnego powtarzania. Afazje podkorowe od korowych różnią się natomiast względnie zachowanymi zdolnościami do pisania i czytania. Afazja przewodzenia (kondukcyjna) natomiast różni się od wszystkich pozostałych niewspółmiernym nasileniem zaburzeń w zakresie powtarzania, przy względnie zachowanych zdolnościach w zakresie pozostałych aspektów funkcji językowych.
Można to przedstawić na następującym schemacie, choć bardzo uproszczonym:

  • Mowa płynna

a) z zachowanym rozumieniem
- z zachowanym powtarzaniem -- afazja amnestyczna
- z zaburzonym powtarzaniem -- afazja przewodzenia
b) z zaburzonym rozumieniem
- z zachowanym powtarzaniem -- transkorowa afazja czuciowa
- z zaburzonym powtarzaniem -- afazja Wernickego
" Mowa niepłynna
a) z zachowanym rozumieniem
- z zachowanym powtarzaniem -- transkorowa afazja ruchowa
- z zaburzonym powtarzaniem -- afazja Broki
b) z zaburzonym rozumieniem
- z zachowanym powtarzaniem -- transkorowa afazja mieszana
- z zaburzonym powtarzaniem -- afazja totalna, całkowita